Fascynacja zbrodnią - dlaczego historie true crime podbijają serca słuchaczy?

W ostatnich latach obserwujemy znaczący wzrost popularności kategorii true crime. Prawdziwe historie zbrodni, śledztw i tajemniczych wydarzeń fascynują coraz szersze grono odbiorców. Dlaczego tak się dzieje? Co sprawia, że sięgamy po kolejne tytuły z tej kategorii? I które z topowych, mrożących krew w żyłach historii warto wybrać tej jesieni? Przyjrzyjmy się bliżej temu fenomenowi.

True crime - skąd ta popularność?

Fascynacja prawdziwymi zbrodniami nie jest zjawiskiem nowym - od zawsze ludzie interesowali się historiami przestępstw, a gazety prześcigały się w coraz to mroczniejszych doniesieniach o głośnych morderstwach - ale w ostatnich latach zainteresowanie true crime osiągnęło niespotykaną skalę.

Psychologowie i socjologowie wskazują na kilka powodów rosnącej popularności tego gatunku:

1. Potrzeba zrozumienia - true crime pozwala nam zgłębić mroczne strony ludzkiej natury i próbować zrozumieć motywy zbrodniarzy. To sposób na oswojenie lęku przed nieznanym i nieprzewidywalnym.

2. Poczucie bezpieczeństwa - paradoksalnie, słuchanie o prawdziwych zbrodniach może dawać nam poczucie kontroli i bezpieczeństwa. Analizując błędy ofiar, czujemy, że sami moglibyśmy uniknąć podobnego losu.

3. Trening umysłu - historie true crime często przypominają skomplikowane łamigłówki. Słuchacze mogą wcielić się w rolę detektywa, analizować poszlaki i próbować rozwikłać zagadkę przed jej oficjalnym rozwiązaniem.

4. Katharsis emocjonalne - słuchanie o prawdziwych zbrodniach pozwala nam bezpiecznie doświadczyć silnych emocji - strachu, gniewu, współczucia - bez realnego zagrożenia.

5. Poczucie sprawiedliwości - historie true crime często kończą się schwytaniem i ukaraniem sprawcy, co daje nam satysfakcję i wiarę w działanie systemu sprawiedliwości.

Badania przeprowadzone przez dr Coltan Scrivner i jego zespół z Uniwersytetu Chicago w 2021 roku, opublikowane w czasopiśmie "Evolutionary Studies in Imaginative Culture", wykazały, że fani true crime wykazują wyższy poziom empatii i wrażliwości na cierpienie innych niż osoby niezainteresowane tym gatunkiem. To może tłumaczyć, dlaczego tak wielu słuchaczy angażuje się emocjonalnie w historie ofiar i ich bliskich.

True crime… na żywo?

Audiobooki i podcasty true crime otwierają przed nami zupełnie nowy wymiar grozy. Historie, o których czytaliśmy w gazetach czy słyszeliśmy w telewizji, nabierają niezwykłej głębi, gdy ktoś opowiada nam je "z pierwszej ręki". Głos lektora, szeptający nam do ucha mroczne szczegóły zbrodni, buduje napięcie w sposób, którego żadna książka nie jest w stanie osiągnąć. To tak, jakbyśmy słuchali opowieści naocznego świadka wydarzeń.

Dźwiękowe efekty specjalne - skrzypienie drzwi, odgłosy kroków czy nagły krzyk - sprawiają, że czujemy się, jakbyśmy sami byli na miejscu zbrodni. Ta immersja jest często na tyle głęboka, że nawet wykonując codzienne czynności, możemy poczuć dreszcz emocji przenikający nasze ciało.

True crime najlepiej smakuje jesienią

Gdy za oknem szarzeje, a wiatr szarpie gałęziami drzew, to idealny moment, by zanurzyć się w mroczne opowieści. Sprawdźcie TOP wybory słuchaczy Storytel w tej kategorii!

1. "Morderstwa nad Bałtykiem 1: Łowcy skór"

Lata 90. w Łodzi to czas, gdy chciwość branży pogrzebowej doprowadziła do śmierci tysięcy niewinnych ludzi. Jacek Rozenek mistrzowsko buduje napięcie i utrzymując klimat grozy wydarzeń, prowadzi nas przez mroczny labirynt zbrodni, w którym ratownicy medyczni stali się łowcami ludzkich ciał. To prawdziwa (!) historia o tym, jak konkurencja i żądza zysku mogą przekształcić się w najczarniejszy horror.

Część większej serii "Morderstwa nad Bałtykiem", stworzonej na podstawie podcastu duńskiej dziennikarki Janne Aagaard, "Łowcy skór" to wstrząsająca opowieść o systemie, który pozwolił na trwanie tego procederu przez długie lata. Idealna propozycja dla fanów gatunku.

2. "Tajemnica Hipka Wariata"

"Jestem bestią, a moje życie to podróż przez morze krwi" - tymi słowami Hipolit Rytter, znany jako Hipek Wariat, rozpoczyna swoją mroczną spowiedź na łożu śmierci w więziennym szpitalu. Mariusz Gadomski w "Tajemnicy Hipka Wariata" zabiera nas w mroczną, ale szalenie ciekawą podróż do świata międzywojennego półświatka, gdzie brutalność miesza się z tęsknotą za normalnym życiem. Wojciech Masiak, wcielając się w rolę umierającego gangstera, snuje opowieść o życiu pełnym zbrodni, więziennych odsiadek i nieustannej ucieczki przed prawem w Warszawie, Lublinie i Charkowie lat 20. XX wieku.

Ta "szemrana spowiedź króla zbrodni" to nie tylko kronika przestępczego życia, ale także głębokie studium ludzkiej natury. Gadomski mistrzowsko splata fakty z fikcją, tworząc poruszający portret człowieka balansującego między bestialstwem a tęsknotą za normalnym życiem. To opowieść o podróży przez morze krwi, która nieubłaganie zmierza ku tragicznemu końcowi. Dla miłośników retrozbrodni i mrocznej historii międzywojnia, "Tajemnica Hipka Wariata" to pozycja obowiązkowa.

3. Podcast "Piąte. Nie zabijaj."

Ta kultowa seria w dużej mierze przyczyniła się do rozkwitu zainteresowania true crime w Polsce. Justyna Mazur, której od lat zawdzięczamy fascynujące opowieści o najbardziej intrygujących i nierozwiązanych sprawach kryminalnych w naszym kraju, stała się niekwestionowaną ambasadorką gatunku. Jej umiejętność prezentowania skomplikowanych historii w przystępny sposób sprawiła, że true crime zagościło na stałe w świadomości polskich słuchaczy.

Wśród wielu poruszających historii szczególnie wyróżnia się opowieść "Gdzie jest Iwona Wieczorek?" - sprawa, która od lat elektryzuje opinię publiczną. Mazur z dziennikarską dociekliwością i empatią odkrywa kolejne warstwy tej zagadki, stawiając pytania, które nie dają spokoju. To nie tylko relacja faktów, ale emocjonalna podróż przez labirynt ludzkich motywów, tajemnic i niedopowiedzeń, która trzyma w napięciu od pierwszej do ostatniej minuty.

4. "Pod czarną ziemią"

Justyna Mazur ponownie pojawia się w zestawieniu TOP wybieranych audiobooków z serii true crime - i tym razem, zabiera nas w mroczną podróż do Śląska i Zagłębia lat 60. i 70., gdzie grasował słynny Wampir z Zagłębia. To historia Zdzisława Marchwickiego, skazanego na śmierć i powieszonego pod koniec lat 70., ale także opowieść o społeczeństwie, które tworzy potwory. Mazur stawia trudne pytania: Czy skazano właściwego człowieka? Czy Wampir był największą ofiarą tego śledztwa?

"Pod czarną ziemią" to więcej niż true crime - to wstrząsający opis systemu sprawiedliwości i społecznych uwarunkowań zbrodni. Mazur nie tylko relacjonuje fakty, ale także mistrzowsko oddaje atmosferę strachu i niepewności, która panowała w regionie przez dekady. To fascynująca podróż w głąb najbardziej mrocznej historii kryminalnej Śląska i Zagłębia.

5. "Zbrodnia w butiku Ultimo”

Warszawa, 1997 rok. Strzały w butiku Ultimo rozpoczynają jedną z najbardziej intrygujących spraw kryminalnych w historii stolicy. Anna Jaźwińska cudem uchodzi z życiem, jej mąż ginie, a Beata Pasik zostaje skazana na 25 lat więzienia. Ale czy na pewno to ona pociągnęła za spust?

W tym trzyczęściowym dokumencie, narratorzy Magdalena Michalak-Szwarc, Anna Jaźwińska i Grzegorz Głuszak prowadzą nas przez labirynt zeznań, dowodów i teorii. Słyszymy relacje świadków, ekspertów i osób związanych z wymiarem sprawiedliwości. To nie tylko opowieść o zbrodni, ale także o poszukiwaniu prawdy w gąszczu sprzecznych zeznań i niejasnych motywów.

Dlaczego słuchamy true crime?

Może to atawistyczna potrzeba zrozumienia zła, oswojenia się z nim, by lepiej chronić siebie i bliskich? Jedno jest pewne, gdy raz dasz się wciągnąć w wir true crime, trudno będzie ci się z niego wydostać. Od seryjnych morderców, którzy terroryzowali całe miasta, przez niewyjaśnione zaginięcia, które od lat nie dają spać śledczym, aż po zawiłe intrygi i korupcję na najwyższych szczeblach władzy – kolekcja true crime na Storytel to prawdziwa skarbnica mrocznych opowieści. Każdy audiobook to nowa podróż w głąb ludzkiej psychiki, gdzie czekają na ciebie najgorsze koszmary.

Sprawdź kolekcję True Crime w Storytel.

Źródła:

Scrivner, C., Johnson, J. A., Kjeldgaard-Christiansen, J., & Clasen, M. (2021). Pandemic practice: Horror fans and morbidly curious individuals are more psychologically resilient during the COVID-19 pandemic. Personality and Individual Differences, 168, 110397. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110397