Lektor czyta książkę, plik audio trafia do aplikacji i gotowe. Gdyby tylko było to takie proste! W rzeczywistości powstanie audiobooka to niezwykle ciekawy, kilkuetapowy proces, na który składa się praca wielu osób, a samo odczytanie tekstu książki to zaledwie wierzchołek góry lodowej.
Z badań konsumenckich przeprowadzonych w 2024 roku przez One Eleven na zlecenie Storytel wynika, że zainteresowanie kategorią audiobooków powoli rośnie. Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o tym, jak powstają audiobooki i kto odpowiada za to, żeby ich słuchanie było czystą przyjemnością, czytajcie dalej.
Zanim zaczną się nagrania
Powstawanie audiobooka rozpoczyna się na długo przed tym, zanim lektor odczyta do mikrofonu pierwsze zdania. Początkiem całego procesu jest oczywiście wybranie książki, która wzięta zostanie na warsztat. Mogą to być zarówno nowości rynku wydawniczego, popularne serie, jak i nieśmiertelne klasyki.
Kolejny krok, czyli konsultacje prawne, nie jest może zbyt porywający, bez niego jednak nie może być mowy o powstaniu audiobooka. Na tym etapie prawnicy upewniają się, że wszystkie prawa autorskie i licencje są uregulowane, a nagrywanie i dystrybucja książki w formie audio jest legalna.
Gdy formalności dopięte są na ostatni guzik, możemy przejść do wyboru lektora lub lektorów, którzy przeczytają książkę. Podczas castingu brane są pod uwagę takie aspekty jak wiek i płeć, a przede wszystkim typ głosu i jego tonalność. Wszystko to ma na celu jak najlepsze dopasowanie lektora do gatunku oraz grupy docelowej, która mogłaby być zainteresowana książką. Aby zapewnić wam jak najlepszy odbiór naszych audiobooków, Storytel stale współpracuje z najwybitniejszymi polskimi lektorami, takimi jak Filip Kasior, Krzysztof Gosztyła, Paulina Holtz, Joanna Domańska, Ewa Abart, Wojciech Masiak, Janusz Zadura, Edyta Jungowska czy Piotr Fronczewski.
I tak na przykład książki dla dzieci czytają zwykle osoby o wysokich i miękkich głosach, podczas gdy kryminały najczęściej zleca się lektorom o głosach chropowatych i szorstkich. Niekiedy zdarza się również, że autorzy książek sami czytają swoje teksty. Swoje książki przeczytali na przykład Natalia Klimas, autorka bajki „Zuzia i Hania. Lato z lawendą” czy Marcin Matych, znany jako dr Nerwica, autor “Jak żyć z lękiem”.
Nagrania audiobooka
Po uporządkowaniu spraw organizacyjnych, można przejść do sedna, czyli nagrań. Odbywają się one w specjalnie przygotowanym studio. Lektorzy zasiadają w budce zwanej lektorką, która wyłożona jest dźwiękoszczelnymi panelami. O optymalizację dźwięku dba obecny przy nagraniu realizator, który odpowiedzialny jest za odpowiednie przygotowanie sprzętu oraz ustawienie parametrów, które pomogą wzmocnić mikrofon i wyeliminować ewentualne szumy. Podczas nagrań stosuje się specjalne filtry, które dodatkowo podnoszą jakość. Przykładem mogą być pop-filtry minimalizujące dźwięk pojawiający się przy spółgłoskach wybuchowych takich jak „p” czy „b”.
Również lektor przygotowuje się do nagrań z wyprzedzeniem. Często już wcześniej czyta tekst, aby zapoznać się z jego rytmem i ogólnym klimatem. Pozwala to nie tylko przełożyć unikatowy charakter książki na audiobooka, ale zmniejsza też liczbę zacięć i pomyłek. W czasie nagrania lektor pracuje w blokach czasowych poprzecinanych przerwami, które pozwalają mu nieco się zregenerować i zachować świeżość głosu. W tym czasie technik dźwięku czuwa nad czystością nagrania, wyłapuje ewentualne błędy i pilnuje, aby lektor przez cały czas mówił w odpowiedniej odległości od mikrofonu.
Postprodukcja audiobooka
Ten etap jest równie ważny, co samo nagranie. Postprodukcja, czyli edycja surowego pliku dźwiękowego, pomaga wyeliminować wszystkie niepotrzebne pauzy, błędy, przejęzyczenia i powtórki. Cięcie i montaż to jednak nie wszystko. W trakcie słuchania nic nie powinno rozpraszać uwagi odbiorcy, dlatego niezbędny jest również mastering nagrania.
Mastering to proces, który pozwala zadbać o czystość brzmienia, eliminuje wszystkie szumy i trzaski, które mogły złapać się na nagraniu oraz wyrównuje poziom głośności. Dostosowanie odpowiedniej dynamiki dźwięku i poprawa jego przejrzystości mają na celu sprawienie, że słuchanie audiobooka będzie jak najbardziej komfortowe. Gotowy plik zapisywany jest w formacie MP3 lub WAV, a następnie może zostać wgrywany na platformę lub utrwalony na fizycznym nośniku.
Jak długo trwa nagranie audiobooka?
Czas, w jakim powstaje audiobook, jest uzależniony od wielu czynników. Jednym z najważniejszych jest oczywiście długość książki czy innego tekstu wyjściowego. Oprócz tego istotny jest również stopień doświadczenia lektora - ci z większym stażem pracy są w stanie szybciej i efektywniej przeczytać tekst. Niekiedy zdarza się, że konieczne jest nagranie niektórych fragmentów od nowa. Pamiętać należy również o pracy techników i czasie poświęconym na obróbkę pliku. Szacuje się, że nagranie jednej godziny audiobooka trwa od około 6 do 8 godzin.
Koszt wydania audiobooka
Koszt powstania audiobooka może być bardzo różny. Również w tym wypadku końcowa cena zależy przede wszystkim od długości książki, a co za tym idzie - czasu pracy lektora. Oprócz tego pamiętać należy o kosztach zabezpieczenia praw autorskich oraz wynagrodzeniu innych osób pracujących przy nagraniu np. reżysera dźwięku, producenta oraz specjalistów odpowiedzialnych za postprodukcję i obróbkę materiału. Niekiedy należy wziąć pod uwagę również wynajęcie przestrzeni do nagrań i niezbędnego sprzętu. Zależnie od tych czynników koszt produkcji godziny nagrania wynosi kilkaset złotych.
Kim jest reżyser dźwięku?
Niezbędne może okazać się zaangażowanie reżysera dźwięku. Jest to osoba odpowiedzialna za czuwanie nad przebiegiem całego procesu. To właśnie on tworzy koncepcję nagrania, reżyseruje lektorów, kształtuje akustykę wnętrza oraz stoi za zaplanowaniem etapu postprodukcji w sposób, który jak najlepiej odda charakter tekstu. Zaangażowanie reżysera dźwięku do produkcji jest szczególnie istotne zwłaszcza w przypadku słuchowisk, gdzie przy realizacji nagrania pracuje wielu lektorów jednocześnie.
Powstanie audiobooka to skomplikowane przedsięwzięcie, za którym stoją wieloetapowe przygotowania oraz godziny spędzone w studio nie tylko podczas nagrań, ale również później, na etapie obróbki materiału audio. Cały proces wiąże się z ukrytymi kosztami oraz zaangażowaniem wielu specjalistów. Praca nad tworzeniem audiobooków daje jednak ogromną satysfakcję! Efektem tych wysiłków jest biblioteka Storytel, składająca się z 500 tys. tytułów, wśród których bez wątpienia każdy znajdzie coś dla siebie.
